
Czy ginekologów ogranicza klauzula sumienia?
Od pewnego czasu w naszym kraju bardzo głośno jest, wręcz wrze na temat tzw. klauzuli sumienia. Jak zapatrują się na nią ginekolodzy i czy zwalnia ich to ze świadczenia pomocy kobietom, które się do nich o nią zwracają? Zanim poruszony zostanie ten temat, warto przybliżyć sobie samą definicję klauzuli sumienia.
Klauzula sumienia w Polsce
Klauzula sumienia to szczególna prawna regulacja, wedÅ‚ug której lekarz może odmówić wykonywania zdrowotnych Å›wiadczeÅ„, jeÅ›li naruszajÄ… one jego sumienie. Klauzula ta zapisana jest w “Ustawie o zawodzie lekarza i dentysty” i dotyczy dziaÅ‚aÅ„, takich jak:
– pomoc w samobójstwie,
– eutanazja,
– selekcja eugeniczna,
– aborcja,
– wypisywanie Å›rodków antykoncepcyjnych, aborcyjnych, dopingujÄ…cych i odurzajÄ…cych.
Jeżeli jednak lekarz odmówi wykonywania świadczeń zdrowotnych, ma obowiązek wskazać pacjentowi innego lekarza lub ZOZ, u którego może on uzyskać pomoc, a następnie odnotować ten fakt w medycznej dokumentacji. Dodatkowo lekarz ten musi wcześniej powiadomić swojego przełożonego na piśmie o zamiarze odmowy.
Istnieją jednak przypadki, w których klauzula sumienia nie obowiązuje, a jest to:
– nagÅ‚a sytuacja, w której zachodzi prawdopodobieÅ„stwo utraty życia lub zdrowia (art. 30 Ustawy o zawodzie lekarza i dentysty). JeÅ›li ma miejsce powyższa sytuacja, lekarz bez wzglÄ™du na swoje przekonania zobowiÄ…zany jest do natychmiastowego udzielenia pomocy poszkodowanemu.
A jak zastosowanie klauzuli sumienia wygląda w praktyce ginekologicznej w Polsce? Czy lekarz ginekolog może odmówić wykonania aborcji, przepisania tabletek antykoncepcyjnych lub wczesnoporonnych?
ABORCJA
Ogólnie rzecz ujmując w Polsce aborcja jest całkowicie zakazana. Istnieją jedynie trzy przypadki, w których jest dopuszczalna, a są one następujące:
– ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety (dopuszczalna bez wzglÄ™du na wiek pÅ‚odu),
– ciężkie i nieodwracalne uszkodzenie, bÄ…dź upoÅ›ledzenie pÅ‚odu lub nieuleczalna choroba, która zagraża jego życiu (dopuszczalna do momentu, w którym płód osiÄ…gnie zdolność do samodzielnego przeżycia poza organizmem kobiety),
– ciąża powstaÅ‚a w wyniku zabronionego czynu, np. gwaÅ‚tu, kazirodztwa (dopuszczalna do 12 tygodnia ciąży).
Poza tymi wyjątkami aborcja jest zakazana. Jednak odkąd lekarz ginekolog, powołując się na klauzulę sumienia, może odmówić dokonania aborcji, zdarzają się przypadki, kiedy nawet w powyższych sytuacjach odmawiają oni przeprowadzenia aborcji. Trzeba tutaj wspomnieć o głośniej sytuacji z 2014 roku, dotyczącej dr Chazana, który powołując się na klauzulę odmówił dokonania aborcji nieodwracalnie uszkodzonego płodu.
Według zeznań pacjentki, której dotyczyła powyższa sprawa, lekarz świadomie przedłużał wykonanie aborcji tak, by w świetle prawa było ono niemożliwe. Dodatkowo, choć taki był jego obowiązek, nie polecił jej lekarza ginekologa, od którego otrzymałaby pomoc. Pacjentka otrzymała odszkodowanie, a sam dr Chazan został zwolniony w funkcji dyrektora szpitala.
Sprawa ta jednak odbiła się echem wśród środowiska lekarskiego. Zaczęli oni masowo podpisywać klauzulę sumienia. W tej chwili sprawa wygląda następująco:
– w wiÄ™kszoÅ›ci szpitali na terenie Polski ginekolodzy podpisali klauzulÄ™ sumienia (na samym Podkarpaciu nie ma w tej chwili szpitala, w którym kobieta mogÅ‚aby poddać siÄ™ legalne aborcji, wynikajÄ…cej z trzech wspomnianych wyżej punktów),
– wiÄ™kszość lekarzy odmawia także udzielania informacji o lekarzach i ZOZ, w których możliwa jest legalna aborcja (Ministerstwo Zdrowia wydaÅ‚o oÅ›wiadczenie, w którym nakÅ‚ada na pacjenta obowiÄ…zek dowiadywania siÄ™ o takich placówkach za poÅ›rednictwem NFZ),
– Narodowy Fundusz Zdrowia wydaÅ‚ natomiast oÅ›wiadczenie, iż nie posiada informacji na temat lekarzy, którzy podpisali klauzulÄ™ sumienia,
– dodatkowo resort zdrowia odmówiÅ‚ utworzenia listy ze spisem lekarzy, którzy wykonujÄ… legalnÄ… aborcjÄ™.
Tak więc kwestia legalnej aborcji w Polsce nadal pozostaje nierozstrzygnięta.
ANTYKONCEPCJA
Podobnie sprawa wyglÄ…da z kwestiÄ… antykoncepcji. Klauzula sumienia gwarantuje bowiem lekarzowi, który jÄ… podpisaÅ‚, prawo do odmowy przepisania tabletek antykoncepcyjnych lub gÅ‚oÅ›nej “piguÅ‚ki po”, jeÅ›li kłóci siÄ™ to z jego sumieniem i moralnoÅ›ciÄ…. Mimo iż ponad poÅ‚owa Polaków jest za swobodnym dostÄ™pem do tzw. antykoncepcji “awaryjnej” (piguÅ‚ki po), Ministerstwo Zdrowia ogÅ‚osiÅ‚o, iż rozważa zmianÄ™ prawa i sprzedaż jej bÄ™dzie możliwa jedynie na receptÄ™, choć nie jest ona wczesnoporonna ani aborcyjna, gdyż dziaÅ‚a zanim kobieta zajdzie w ciążę.
Przychodnia ginekologiczna lub inna poradnia ginekologiczna z zaÅ‚ożenia ma być miejscem, w którym kobieta otrzyma pomoc, takÄ… jak choćby recepta na tabletki antykoncepcyjne, jeÅ›li takÄ… formÄ™ antykoncepcji wybraÅ‚a. Jednak otrzymanie recepty nie jest już takie oczywiste – lekarz może siÄ™ powoÅ‚ać na klauzulÄ™ sumienia.
Czy klauzula ta ogranicza lekarzy? Dla jednych jest wygodnym prawem, drugich na pewno w jakimś stopniu ogranicza, gdyż wciąż słyszy się o przypadkach, kiedy to lekarze z całego szpitala podpisują klauzulę sumienia, ponieważ takie jest odgórne zarządzenie. Wystarczy wspomnieć znany prywatny szpital (Pro-Familia) z Rzeszowa i niedawną sytuację, jaka miała tam miejsce. W tym całym zamieszaniu szkoda tylko kobiet, które coraz częściej nie mają do kogo zwrócić się o pomoc.